Συγγραφέας του βιβλίου «Καλύτερα να σ’ έλεγαν Λισσάβω» – Εκδόσεις «Ψυχογιός»
Το παραδοσιακό τραγούδι «Της Λισσάβως» ήταν αυτό που ενεργοποίησε τη φαντασία της Σοφίας Δημοπούλου, ώστε να δώσει σάρκα και οστά στην επινοημένη ηρωίδα της. Στην όμορφη ιστορία της, γνωρίζουμε τη Λισσάβω και τον Νάσιο, δυο παιδιά που ερωτεύονται, αναζητούν την ευτυχία, έχουν ιδανικά και όνειρα, μόνο που η ζωή άλλα τους έχει γραμμένα. «Ο ένας γίνεται για τον άλλον στήριγμα, αποκούμπι, πηγή δύναμης, αλλά αργότερα και θλίψης και απογοήτευσης…». Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης γνωρίζει το Ρουμλούκι της Ημαθίας και αναζητά τρόπους να διαχειριστεί ένα μυστικό που κουβαλάει σε όλη του τη ζωή ο Νάσιος. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας, το μυστικό ο ήρωας «το αποκαλύπτει μονάχα στους αναγνώστες αυτού του βιβλίου. Μονάχα εμείς, που διαβάζουμε αυτή την ιστορία μπορούμε να συγχωρέσουμε ή να καταδικάσουμε. Στο χέρι καθενός από εμάς είναι η τελική ετυμηγορία».
Με το βιβλίο σας μαθαίνουμε πολλά και ενδιαφέροντα για έναν τόπο, που μάλλον λίγοι γνωρίζουν μ’ αυτό το όνομα. Μιλήστε μας για το Ρουμλούκι.
Λέγοντας Ρουμλούκι, εννοούμε το τμήμα της πεδιάδας της Ημαθίας που το διασχίζει ο ποταμός Αλιάκμονας. Η περιοχή απλώνονταν κάτω από τις βόρειες παρυφές των Πιερίων μέχρι τους καλαμιώνες του Βάλτου των Γιαννιτσών και κάτω από τα υψώματα της Βέροιας μέχρι τον ποταμό Καρά Ασμάκ (Λουδία) και τις εκβολές του Αλιάκμονα στο Θερμαϊκό κόλπο, ενώ αρκετοί την επεκτείνουν μέχρι και τον ποταμό Αξιό.
Ρωμιότοπο της Ημαθίας το χαρακτηρίζετε. Όμορφη λέξη ο «Ρωμιότοπος». Πως προέκυψε και από ποιους πρωτοχρησιμοποιήθηκε;
Ονομάσθηκε «Ρουμλούκι» από τους Οθωμανούς κατακτητές κατά τον 14ο – 15ο αιώνα, οι οποίοι, όταν έφθασαν στην περιοχή αυτή, αναγνωρίζοντας το ανόθευτο του ελληνικού πληθυσμού που την κατοικούσε, την ονόμασαν Rumlik – Ρουμλούκ ή Ουρουμλούκ, τουρκική λέξη που παράγεται από το Ρουμ = Ρωμιός, Έλληνας και τον επιθετικό προσδιορισμό ή κτητικό -λουκ, ώστε να σημαίνει τον τόπο που έχει Ρωμιούς – Έλληνες Χριστιανούς απόγονους των Ρωμαίων πολιτών. Ρουμλούκι επομένως σημαίνει Ρωμιότοπος, Γραικοχώρα, Ελληνότοπος.
Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Αθήνα και κατάγεστε από τα Λουσικά του νομού Αχαΐας. Έχει σημασία να μας μιλήσετε για τη δική σας σχέση με τον Ρωμιότοπο, που τόσο αγαπήσαμε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας.
Ασχολήθηκα πολλά χρόνια με τον παραδοσιακό χορό και το τραγούδι κι έτσι είχα την ευκαιρία μέσα από την παραδοσιακή μουσική να ταξιδέψω σε πολλά μέρη της Ελλάδας, νοερά και κυριολεκτικά, να γνωρίσω τα ιδιαίτερα πολιτισμικά και πολιτιστικά τους στοιχεία. Η επαφή μου με το Ρουμλούκι λοιπόν, έγινε μέσα από το χορό. Όταν μαθαίναμε να χορεύουμε το παραδοσιακό τραγούδι «Της Λισσάβως», μέσα μου είχε ήδη σχηματιστεί η μορφή της ηρωίδας μου. Η Λισσάβω του τραγουδιού, η όμορφη κοπέλα που πολλοί αγάπησαν, έμελλε να γίνει η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου.
Νάσιος και Λισσάβω. Δυο παιδιά που έχουν ο ένας τον άλλο στις δύσκολες μέρες και νύχτες μιας σκοτεινής εποχής για την Ελλάδα. Περιγράψτε μας το γκρίζο που ζουν και τι περιλαμβάνουν τα όνειρά τους.
Ο Νάσιος και η Λισσάβω ζουν όλες τις δυσκολίες της γενιάς τους: πολέμους, απώλειες, ιστορικές ανακατατάξεις, αλλά και φτώχεια, φόβο, κοινωνική προκατάληψη μιας εποχής όπου δεν χωρά εύκολα το συναίσθημα, η αγάπη, η τρυφερότητα. Τα δυο παιδιά ερωτεύονται, έχουν ιδανικά, έχουν όνειρα να πατήσουν στα πόδια τους, να βρουν την ευτυχία, να υπερασπιστούν τα ιδανικά και τις ιδέες τους, να υπηρετήσουν τον έρωτα. Και μέσα στο γκρίζο, αυτά τα όνειρα φωτίζουν το δρόμο τους.
«Δε θα μ’ αφήσεις ποτέ, ορκίζεσαι; Φίλα σταυρό!», ζητά η Λισσάβω από τον Νάσιο. «Ναι, μα την Παναγιά μας!», υπόσχεται το αγόρι. Μιλήστε μας γι αυτόν τον άγουρο έρωτα.
Τα δυο παιδιά μεγαλώνουν μαζί στο Ρουμλούκι, μετρώντας απώλειες ήδη από πολύ μικρή ηλικία. Ο Νάσιος έχει χάσει τους γονείς του και η Λισσάβω τη μάνα της κι έτσι ο ένας βρίσκει στον άλλον όλα όσα έχει στερηθεί: αγάπη, χάδι, τρυφερότητα, φροντίδα, δοτικότητα, πληρότητα όταν βρίσκονται μαζί. Ο ένας γίνεται για τον άλλον στήριγμα, αποκούμπι, πηγή δύναμης, αλλά αργότερα και θλίψης και απογοήτευσης, καθώς η ζωή παίζει μαζί τους και τους δείχνει πολλές φορές το σκληρό της πρόσωπο.
Αλλά η ζωή έχει άλλα σχέδια για κείνους. Μόλις ο έρωτάς τους ωριμάσει η μοίρα θα τους κρατήσει μακριά. Μπορεί, όμως, να ξεχαστεί ένας παιδικός έρωτας τόσο δυνατός;
Ο πρώτος έρωτας συνήθως δεν ξεχνιέται. Αφήνει μια τρυφερή ανάμνηση όταν πια γίνεται παρελθόν. Ο έρωτας όμως του Νάσιου προς τη Λισσάβω δεν είναι από εκείνους που μπορούν να γίνουν απλά μια ανάμνηση. Τον καθορίζει, κουμαντάρει τη σκέψη του, οδηγεί τις πράξεις του. Η Λισσάβω παλεύει με τα συναισθήματά της, προσπαθεί να γιατρέψει τα τραύματά της, άλλοτε ανοίγει την αγκαλιά της κι άλλοτε απομακρύνεται. Ο έρωτας είναι ένας άλλος πόλεμος. Όχι, ένας τέτοιος έρωτας, γεμάτος θύελλες, αλλά και γλυκές μπουνάτσες, ποτέ δεν ξεχνιέται.
«Θα ζήσουν μαζί τη μετάβαση από την Τουρκοκρατία στην ελεύθερη Ελλάδα», γράφετε. Πώς ήταν αυτή η μετάβαση για τους κατοίκους του Ρωμιότοπου;
Στις 16 Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός Στρατός άρχισε να απελευθερώνει τα χωριά του Κάμπου από τη σκλαβιά που κράτησε κοντά 500 χρόνια. Οι περισσότεροι κάτοικοι του Ρουμλουκιού αρχικά ήταν κρυμμένοι, εξαιτίας του φόβου για τις αντιδράσεις των Τούρκων. Καθώς οι γύρω περιοχές σιγά σιγά καταλήφθηκαν από τον ελληνικό στρατό, οι Οθωμανοί ύψωσαν λευκή σημαία και τράπηκαν σε φυγή. Ο ντόπιος πληθυσμός υποδέχτηκε με ενθουσιασμό το στρατό. Η απελευθέρωση της περιοχής είναι ένα γεγονός το οποίο δεν πέρασε απαρατήρητο από τον τύπο της εποχής, ο οποίος αφιέρωσε αρκετά δημοσιεύματα στο γεγονός.
Η ζωή των δυο ηρώων σας βαδίζει παράλληλα με την Ιστορία της χώρας μας και τις περιπέτειες που αναγκάστηκε να ζήσει στο πέρασμα του χρόνου. Ποια είναι τα πιο σημαντικά γεγονότα στα οποία σκύβετε ως συγγραφέας σ΄αυτό το μυθιστόρημα;
Το βιβλίο καλύπτει μια περίοδο από το 1911 έως το 1995. Επομένως διατρέχει όλα τα σημαντικά γεγονότα του 20ου αιώνα: τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς πολέμους, τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τη Μικρασιατική περιπέτεια, τη δικτατορία του 1936, τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και αργότερα τον Εμφύλιο. Τα γεγονότα αυτά καθορίζουν τη ζωή των ηρώων και άρα και τη ροή της πλοκής. Αυτό εξάλλου με ενδιέφερε συγγραφικά. Πώς διαμορφώνεται η ζωή των ανθρώπων μέσα στην Ιστορία και πώς τα ιστορικά γεγονότα επιδρούν στην ανθρώπινη κατάσταση.
Σ’ αυτή την ιστορία υπάρχει ένα μυστικό που, όπως γράφετε, μόνο «εκείνος κατέχει». Η ζωή μας έχει διδάξει δυο πράγματα: πρώτον πως ένα μυστικό μπορεί να φέρει την καταστροφή και δεύτερον πως η εξομολόγησή του λυτρώνει. Μήπως, όμως, ένα μυστικό πρέπει να μένει πάντα μυστικό;
Είναι αλήθεια αυτό. Κάποια μυστικά καλύτερα να μένουν θαμμένα για πάντα, όταν η αποκάλυψή τους μπορεί να φέρει περισσότερα δεινά. Το μυστικό του Νάσιου είναι πράγματι ένα από αυτά. Και γι’ αυτό ο Νάσιος το αποκαλύπτει μονάχα στους αναγνώστες αυτού του βιβλίου. Μονάχα εμείς, που διαβάζουμε αυτή την ιστορία μπορούμε να συγχωρέσουμε ή να καταδικάσουμε. Στο χέρι καθενός από εμάς είναι η τελική ετυμηγορία.
«Οι κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις», διαβάζω στο οπισθόφυλλο και θα ήταν καλό να μας μιλούσατε γι αυτές σε σχέση, κυρίως, με τη θέση της γυναίκας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Μιλάμε για την αρχή του 20ου αιώνα, τότε που οι γυναίκες δεν είχαν κανένα δικαίωμα αυτοδιάθεσης, αλλά ανήκαν στον πατέρα τους ή στον σύζυγό τους αργότερα. Όλη τους η νεότητα ήταν μια προετοιμασία για έναν καλό γάμο και μέσα από αυτόν καταξιώνονταν. Αν εργάζονταν, περιορίζονταν σε εργασίες βοηθητικές, δίχως δυνατότητα επαγγελματικής εξέλιξης. Όλα αυτά ήταν μια μορφή κοινωνικής βίας, καθώς σκότωνε τα όνειρα των γυναικών για μόρφωση και αυτοδιάθεση. Όποια γυναίκα τολμούσε να αμφισβητήσει την ανδρική εξουσία και το κοινωνικό κατεστημένο, αντιμετώπιζε όχι μόνο τον κοινωνικό αποκλεισμό, αλλά πολλές φορές και σωματική βία.
Το Ρουμλούκι κυριαρχεί στο μυθιστόρημά σας. Πώς είναι άραγε η περιοχή αυτή σήμερα; Θα θέλατε να το επισκεφθείτε και να περπατήσετε στα χνάρια της Λισσάβως και του Νάσιου;
Στην περιοχή το πιο μεγάλο αστικό κέντρο είναι η Αλεξάνδρεια, ο παλιός Γιδάς. Πια είναι μια αναπτυγμένη κωμόπολη που καθόλου δεν θυμίζει το κεφαλοχώρι του μυθιστορήματος. Η λίμνη των Γιαννιτσών, ο βάλτος, έχει αποξηρανθεί και στη θέση του εκτείνεται μια εύφορη πεδιάδα, που διαμόρφωσε την οικονομική ζωή του τόπου. Τίποτα δεν θυμίζει τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι άνθρωποι όμως συνεχίζουν να ερωτεύονται όπως ο Νάσιος και η Λισσάβω και να κάνουν όνειρα. Έχω περιδιαβεί κάμποσες φορές εκείνα τα μέρη και πάντα είχα αυτή την αίσθηση· πως τον τόπο δίνουν αξία οι ψυχές που έζησαν και πόνεσαν πάνω του. Κάθε πέτρα είναι ποτισμένη από την ενέργειά τους.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Ο Νάσιος και η Λισσάβω μεγαλώνουν στο Νησί, ένα χωριό του Ρουμλουκιού, του Ρωμιότοπου της Ημαθίας, κοντά στη λίμνη των Γιαννιτσών. Η ιστορία τους ξεκινά το 1911, όταν ακόμα ο τόπος τους είναι υπόδουλος στους Τούρκους.
Τα δυο παιδιά θα ζήσουν μαζί τη μετάβαση από την Τουρκοκρατία στην ελεύθερη Ελλάδα, αλλά οι κρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις και ένας κυκεώνας γεγονότων σύντομα θα τους χωρίσουν, όταν ο έρωτας φαίνεται πως έχει το πάνω χέρι. Ούτε η ξενιτιά, ούτε οι πόλεμοι, ούτε οι προσωπικοί λαβύρινθοι, ούτε ακόμα κι αυτή η φυλακή δεν καταφέρνουν να σταματήσουν την επιθυμία και το όνειρο. Κι όταν τα χρόνια περνούν κι η Λισσάβω γίνεται Λίζα, ο Νάσιος αντιλαμβάνεται πως όλα έχουν αλλάξει· τόποι, ιδέες, πολιτική, ήθη, χαρακτήρες. Και με όλα τα μυστικά που τον βαραίνουν, το όνειρό του είναι να ενωθεί μαζί της, έστω και αργά.
Πώς θα καταφέρει να σταθεί όμως εμπρός της αγνός έπειτα από όσα τον έχουν στιγματίσει; Πότε θα καταφέρει να αφομοιώσει μέσα του το μυστικό που μόνο εκείνος κατέχει;
Ένα μυθιστόρημα για τον έρωτα, τη φιλία, τη δύναμη μιας ιδέας, την περιπέτεια, όχι μόνο δυο εραστών, αλλά και μιας χώρας, της Ελλάδας, μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Βιογραφικό
Η Σοφία Δημοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, η καταγωγή της όμως είναι από τα Λουσικά, ένα χωριό λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα. Σπούδασε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό πόλεων και κτιρίων. Εργάστηκε ως μηχανικός στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα και ασκεί το επάγγελμά της ως σήμερα. Παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή και την ποίηση και παραδίδει μαθήματα δημιουργικής γραφής, έχοντας ολοκληρώσει το πρόγραμμα «Δημιουργική ανάγνωση και γραφή της πεζογραφίας» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει γράψει άλλα τέσσερα μυθιστορήματα, ενώ διηγήματά της έχουν κατά καιρούς συμπεριληφθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, σε ηλεκτρονικά περιοδικά (themachine.gr, fractal.gr, diastixo.gr) και σε εφημερίδες. Διηγήματα και ποιήματά της υπάρχουν και στον ιστότοπό της www.sophiadimopoulou.gr.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.