Συγγραφέας του βιβλίου «Δάσκαλος σε δύο ρόδες» – Εκδόσεις «Καλέντη»

Η αληθινή ιστορία ενός δασκάλου από το Αφγανιστάν, ο οποίος φόρτωνε το ποδήλατό του με βιβλία και διέσχιζε μια εμπόλεμη επαρχία για ν’ αντικρίσει παιδικά χαμόγελα και να μοιράσει παραμύθια, ήταν η αφορμή, που μαζί με την έμπνευση και τη μεγάλη της επιθυμία να γράψει βιβλίο με θέμα τη φιλαναγνωσία, έκαναν τη Μαρία Ανδρικοπούλου να δημιουργήσει τον υπέροχο δάσκαλο Μπεσάρ. Ένα παιδικό βιβλίο που συγκινεί προσεγγίζοντας με τη βοήθεια της εικονογράφησης, όχι μόνο τις έννοιες του πολέμου και της βίας, αλλά και το μεγάλο κεφάλαιο των δικαιωμάτων του παιδιού. Όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας «Η λογοτεχνία παρέχει τη δυνατότητα της προσέγγισης ποικίλων και ευαίσθητων κοινωνικών ζητημάτων. Είναι ικανή, μακριά από τον διδακτισμό, να μεταδώσει μέσω της αισθητικής και νοητικής απόλαυσης θετικά μηνύματα που καλλιεργούν με τη σειρά τους θετικούς ανθρώπους, υγιείς σκέψεις και αποτελεσματικές δράσεις…»

Η φετινή σχολική χρονιά ξεκίνησε διαφορετική. Για το λόγο αυτό, πιστεύω πως ο δικός σας διαφορετικός δάσκαλος παραμένει επίκαιρος και έχει να μας πει πολλά. Μιλήστε μας για τον δάσκαλο Μπεσάρ.
Ο Mπεσάρ, όπως αναφέρεται και στο κείμενο, είναι ένας δάσκαλος που αγαπάει τα παιδιά και τα βιβλία. Με μοναδικό του όπλο ένα ποδήλατο φορτωμένο με βιβλία διασχίζει τη δύσβατη χώρα του, που τη μαστίζουν οι ένοπλες συρράξεις και η ένδεια, με σκοπό να ταξιδέψει τη γνώση όσο πιο μακριά μπορεί. Αποδεικνύει, έτσι, έμπρακτα την αγάπη του για τα παιδιά υπερασπιζόμενος, με το δικό του ευφάνταστο τρόπο, το δικαίωμά τους στη γνώση.

Πότε και πώς πήρε την απόφαση να πάρει τους δρόμους για να μοιράσει γνώση;
Ο Μπεσάρ είχε κουραστεί να βλέπει γύρω του αγέλαστα πρόσωπα και ρημαγμένα σχολειά. Θεώρησε καθήκον του να φέρει στα παιδικά πρόσωπα το χαμόγελο και πιστεύοντας στην παρηγορητική δύναμη των βιβλίων και τη δύναμη του νου, άρχισε να οργώνει τη χώρα του καλλιεργώντας τη γνώση. Ένα παλιό ποδήλατο, λιγοστά βιβλία, επιμονή, υπομονή και θάρρος είναι τα όπλα του ενάντια στη βία.

Είναι μια αληθινή ιστορία, η συγκινητική σας ιστορία για παιδιά; Αν ναι, πώς έφθασε σ’ εσάς;
Το βιβλίο στηρίζεται σε υπαρκτό πρόσωπο. Όταν διάβασα για τον Αφγανό δάσκαλο Σαμπέρ Χοσεϊνί που μετέτρεψε το ποδήλατό του σε πλανόδια βιβλιοθήκη και διέσχιζε τη χώρα του για να μοιράσει βιβλία στα παιδιά, συγκινήθηκα. Την ίδια στιγμή ξεκίνησε η ιδέα μέσα στο μυαλό μου. Έκανα την ανάλογη έρευνα, αναζητώντας δημοσιεύματα, και από εκεί και πέρα, όλα πήραν τον δρόμο τους, όπως και ο ποδηλάτης ήρωάς μου…

Το βιβλίο σας, λοιπόν, δεν πραγματεύεται τη ζωή του Saber Hosseini. Σίγουρα, όμως, οι φίλοι του Vivlio-life θα θέλαμε να γνωρίζουμε περισσότερα γι’ αυτόν τον υπέροχο δάσκαλο.
«Οι Ταλιμπάν χρησιμοποιούν τα ποδήλατα για τις επιθέσεις τους. Εμείς θέλουμε να αντικαταστήσουμε την εικόνα της βίας με εκείνη του πολιτισμού», είναι τα λόγια που συμπυκνώνουν το όραμα του Αφγανού δασκάλου που κάθε Σαββατοκύριακο διασχίζει την επαρχία Μπαμιγιάν με την κινητή του βιβλιοθήκη. Με 200 βιβλία, που είτε αγόρασε είτε του χαρίστηκαν από άλλους δασκάλους της περιοχής, φορτωμένα στο ποδήλατό του, ξεκίνησε το 2016 να διασχίζει τη δύσβατη επαρχία όπου γεννήθηκε το 1982 και ζει ως σήμερα. Ο εμπνευστής αυτής της φορητής βιβλιοθήκης είναι σήμερα ο ιδρυτής του Μοbile Libraries and Child Foundation, έχοντας πολλούς εθελοντές και χιλιάδες πλέον βιβλία.

Ο Saber Hosseini, η αληθινή ιστορία του οποίου σας ενέπνευσε, αναζητούσε το καλό και το δίκαιο μέσα από την παιδεία, στο Αφγανιστάν. Αναρωτιέμαι αν τα κατάφερε σ’ αυτή τη δύσκολη χώρα, όπου τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές ανάγκες πόσο μάλλον σε λογοτεχνικά βιβλία.
Η γενναία πρωτοβουλία του είναι μια πράξη εξαιρετικά ελπιδοφόρα. Ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες οι άνθρωποι χρειάζονται μια ανάπαυλα. Σκεφτείτε με πόση προσμονή τα παιδιά περιμένουν να δουν τον δάσκαλο να φτάνει στο χωριό τους. Και πόση παρηγοριά βρίσκουν στις σελίδες των παραμυθιών που τους δανείζει!
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι σε μια εμπόλεμη χώρα, υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν, με υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού, η ιδέα του οδήγησε στην ίδρυση βιβλιοθηκών και στη δημιουργία μιας ομάδας εθελοντών ταγμένων στην καλλιέργεια της γνώσης, είναι ένα τεράστιο όσο και αξιέπαινο κατόρθωμα.

Πόσα βιβλία είχε το ποδήλατο-βιβλιοθήκη και πού τα βρήκε;
Ο Μπεσάρ ξεκίνησε με λιγοστά βιβλία που κατόρθωσε, με δυσκολία, να συγκεντρώσει με τη βοήθεια φίλων του εκπαιδευτικών, καθώς στη χώρα του τα βιβλία είναι είδος πολυτελείας. Το ίδιο συνέβη, όπως ανέφερα και πιο πάνω, και με τον πραγματικό «δάσκαλο με το ποδήλατο», όπως συνήθως αποκαλούν τον Σαμπέρ Χοσεϊνί.

Περιγράψτε μας μια μέρα του επινοημένου σας δασκάλου Μπεσάρ πάνω στο ποδήλατό του…
Κάθε Σάββατο ο Μπεσάρ φορτώνει στο ποδήλατό του βιβλία κι ετοιμάζεται για το ταξίδι του αποφασισμένος και αψηφώντας κάθε εμπόδιο. Αν ο καιρός είναι άστατος, σκεπάζει τα βιβλία του να μη βραχούν και φορά το αδιάβροχό του. Είναι επικεντρωμένος στον σκοπό του και προσέχει τις πάμπολλες «κακοτοπιές», αφού στην πατρίδα του οι εχθροπραξίες είναι καθημερινότητα. Παρ’ όλα αυτά, τον ακούω να σφυρίζει πάνω στο ποδήλατό του κι ας αγκομαχά κάνοντας με τις ώρες πετάλι. Τον βλέπω να χαμογελά πλατιά μόλις αντικρίσει τα γεμάτα προσδοκία παιδικά πρόσωπα.

Γιατί επιλέξατε να δώσετε ένα κατακίτρινο χρώμα στο ποδήλατό του; Ήταν και το χρώμα με το οποίο ήταν βαμμένη η κινητή βιβλιοθήκη του Saber;
Το πραγματικό κουτί είναι ένα μικρό ξύλινο κουτί με λιγοστά βιβλία, πάνω σε ένα παλιό ποδήλατο με αντιανεμικό προστατευτικό. Σε συνεργασία με την εικονογράφο του βιβλίου, Ελίζα Βαβούρη, «επιδιορθώσαμε» το ποδήλατο, βάφοντάς το κίτρινο, προσθέτοντας ένα κουδουνάκι κι ένα κόκκινο κουτί-βιβλιοθήκη. Γιατί κίτρινο ποδήλατο; Κίτρινος και λαμπερός είναι ο ήλιος που ζεσταίνει το σώμα και την καρδιά μας. Το ίδιο έκανε και το ποδήλατο του Μπεσάρ.

Οι σελίδες του πολύ ευαίσθητου βιβλίου σας είναι εικονογραφημένες. Ήταν ένας τρόπος να μεταδώσετε πιο εύκολα τα μηνύματά σας στα παιδιά;
Πάντα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο που αφορά τη φιλαναγνωσία, καθώς ανήκω στους βιβλιοφάγους. Η αληθινή ιστορία του φωτισμένου εκπαιδευτικού από το Αφγανιστάν μου ’δωσε την αφορμή. Στο βιβλίο προσεγγίζονται και άλλα θέματα όπως ο πόλεμος, η βία, τα δικαιώματα του παιδιού. Νομίζω ότι η εικονογράφηση βοήθησε πολύ στην προσέγγιση των δύσκολων ζητημάτων. Για παράδειγμα, οι σκιές που οπλοφορούν στους τοίχους των σπιτιών και οι βόμβες που πετούν μαζί με βιβλία και πεταλούδες είναι ένας ηχηρός εικονογραφικός τρόπος και εντυπωσιακά –θα έλεγα από την επαφή μου στα σχολεία–, επιτυχημένος για να μεταφερθούν όλα τα μηνύματα της ιστορίας, με όλες τους τις διαστάσεις, στους αποδέκτες τους που είναι τα παιδιά.

Και ποια είναι αυτά τα μηνύματα προς τα ελληνόπουλα που τα έχουν όλα (ή σχεδόν όλα για κάποια παιδιά) σε αντίθεση με τα παιδιά του Αφγανιστάν;
Συχνά δεν εκτιμούμε σωστά αυτά που έχουμε. Και πρέπει να στερηθούμε κάτι για να αντιληφθούμε την πραγματική αξία του. Κάτι που αναμφίβολα μας δίδαξε ο εγκλεισμός λόγω πανδημίας…
Ό,τι διακόπτει την κανονικότητα της ζωής, όπως ένας πόλεμος, επιφέρει μια σειρά συνεπειών, μεταξύ των οποίων μεταβολές στο αξιακό μας σύστημα. Τα κλειστά σχολεία, λόγω πολέμου στο βιβλίο, λόγω πανδημίας πρόσφατα στον κόσμο, στερούν από τα παιδιά όχι μόνο την πρόσβαση στη γνώση αλλά και την κοινωνικοποίηση.
Πριν από την πανδημία συχνά έλεγα στα παιδιά κατά τις επισκέψεις μου στα σχολεία ότι κάθε φορά που δυσανασχετούν με τα μαθήματα, το πρωινό ξύπνημα ή ό,τι τους δυσκολεύει στη μαθητική ζωή, να φέρνουν έστω για λίγο στον νου τους τους συνομήλικούς τους που ζουν στη χώρα του Μπεσάρ.

Πώς αντέδρασαν αλήθεια οι μικροί σας αναγνώστες; Συμπάθησαν τον δάσκαλο Μπεσάρ;
Ο δάσκαλος Μπεσάρ έχει εισπράξει μεγάλη αγάπη από τους μικρούς αναγνώστες. Οι μαθητές στα σχολεία που επισκέπτομαι μου λένε πως τον θαυμάζουν για το θάρρος του. Το γεγονός μάλιστα ότι ο κεντρικός ήρωας είναι δάσκαλος, κυρίαρχο πρόσωπο και στη δική τους ζωή, σίγουρα βοηθά στο να προκαλεί τη συμπάθειά τους.

Στην Ελλάδα βρίσκονται αυτή τη στιγμή πολλοί μαθητές οι οποίοι έφθασαν στη χώρα μας ακολουθώντας τον δρόμο της μετανάστευσης ή της λαθρομετανάστευσης που αναγκάστηκαν να πάρουν οι γονείς τους. Υπάρχει κάποια ελπίδα; Ένας δάσκαλος με ποδήλατο για τα παιδιά που θα μείνουν μακριά από σχολικές αίθουσες;
Το ζήτημα της κοινωνικής και εκπαιδευτικής ένταξης των μεταναστών είναι μεγάλο. Συχνά από τη θέσπιση νομοθετημάτων ως την εφαρμογή τους μεσολαβεί… η πραγματικότητα. Εξ όσων γνωρίζω, εκτός από τις προβλεπόμενες εκπαιδευτικές δομές της πολιτείας, υπάρχουν και οργανωμένες εθελοντικές δράσεις δημιουργικής απασχόλησης, γραμματισμού και φιλαναγνωσίας για τα παιδιά αυτά.
Όσο για πλανόδιες βιβλιοθήκες, θα αναφερθώ στην Πλανόδια Βιβλιοθήκη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, μια εφήμερη βιβλιοθήκη που στήνεται άμεσα σε πάρκα, πλατείες, σχολεία, κέντρα φιλοξενίας προσφύγων κ.α.
Επίσης, στα Πετράλωνα μπορεί κανείς να συναντήσει μια παιδική ποδηλατοβιβλιοθήκη.

Φιλαναγνωσία και εθελοντισμός είναι τα δυο κεφάλαια που καταπιάνεστε στο βιβλίο σας. Πώς καταφέρατε να το περάσετε στους μικρούς σας αναγνώστες;
Νομίζω ότι ο εκπαιδευτικός που αψηφά την όποια δυσκολία, με κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, για να μοιράσει βιβλία στα παιδιά απεικονίζει τον εθελοντισμό σε σχέση με τη φιλαναγνωσία, την αλληλεγγύη, την προσφορά, ακόμη και το αίσθημα της αυτοθυσίας.

Είναι βέβαιο πως όχι μόνο η έναρξη αλλά και η υπόλοιπη σχολική χρονιά θα είναι προβληματική λόγω της πανδημίας. Τι θα λέγατε στους γονείς που θα αναγκαστούν να κρατήσουν στο σπίτι κάποιες μέρες (ας ελπίσουμε πως θα είναι μικρό το διάστημα) τα παιδιά; Ήρθε η ώρα τα ελληνόπουλα να πιάσουν τα βιβλία στα χέρια τους;
Θα προέτρεπα τους γονείς να αναζητήσουν οι ίδιοι την παρηγοριά στα βιβλία, πολύτιμη συντροφιά στις ημέρες εγκλεισμού, παρακινώντας με τον τρόπο αυτό και τα παιδιά τους να ανακαλύψουν τη μαγεία τους. Ας μετατρέψουμε λοιπόν τον εγκλεισμό σε ένα βιβλιοφιλικό στοίχημα!

Πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε τα παιδιά μας να αγαπήσουν το βιβλίο και να συνειδητοποιήσουν την πραγματική έννοια του εθελοντισμού; Αρκεί η οικογένεια για να καλλιεργήσει τον «σπόρο» στο μυαλό και στη συνείδηση ενός παιδιού;
Θα αναφερθώ αποκλειστικά στην παιδαγωγική δύναμη του παραδείγματος. Δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος για να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία και ο εθελοντισμός. Η οικογένεια και το σχολείο παίζουν καθοριστικό ρόλο στο να φυτευτεί αυτός ο «σπόρος».

Πώς μπορεί η λογοτεχνία να συμβάλει σ’ αυτή την προσπάθεια;
Η λογοτεχνία παρέχει τη δυνατότητα της προσέγγισης ποικίλων και ευαίσθητων κοινωνικών ζητημάτων. Είναι ικανή, μακριά από τον διδακτισμό, να μεταδώσει μέσω της αισθητικής και νοητικής απόλαυσης θετικά μηνύματα που καλλιεργούν με τη σειρά τους θετικούς ανθρώπους, υγιείς σκέψεις και αποτελεσματικές δράσεις. Οι ήρωες των βιβλίων μπορούν με τις πράξεις τους να εμπνεύσουν τους μικρούς αναγνώστες. Θέλω να πιστεύω πως ένας τέτοιος ήρωας είναι ο δάσκαλος Μπεσάρ.

Λίγα λόγια
Ο δάσκαλος Μπεσάρ αγαπούσε τα παιδιά και τα βιβλία. Με το κατακίτρινο ποδήλατό του κουβαλούσε σε τόπους μακρινούς μια αγκαλιά βιβλία για μικρούς και μεγάλους. Κι ενώ δίπλα του χόρευαν οι βόμβες, κάθε φορά που ένα βιβλίο έφτανε στα χέρια των παιδιών, μια μικρή αχτίδα χαμογελούσε στον ουρανό.

Το βιβλίο για παιδιά της Μαρίας Ανδρικοπούλου, σε εικονογράφηση της Ελίζας Βαβούρη, αφηγείται μια ιστορία που συγκινεί, βασισμένη στην αληθινή ιστορία του Saber Hosseini, του “δασκάλου-ήρωα” από το Αφγανιστάν που μετέτρεψε το ποδήλατό του σε βιβλιοθήκη. Ενός ανθρώπου που αναζητούσε το καλό και το δίκαιο μέσα από την παιδεία.

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο ίδιος σε συνέντευξή του: “Μου ήρθε η ιδέα πριν από έξι μήνες. Μίλησα γι’ αυτό σε φίλους σε λογοτεχνικούς κύκλους, που μου δώρισαν βιβλία και ξεκίνησα… Τώρα έχω περίπου 6.000 βιβλία και κάθε Σαββατοκύριακο κάνω βόλτες σε απομακρυσμένα χωριά, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν έχουν καν σχολεία, δεν ξέρουν να διαβάζουν ή να γράφουν“.

Βιογραφικό

Η Μαρία Ανδgικοπούλου είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Γεννήθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται (Πάντειο Πανεπιστήμιο).
Σπούδασε κλασική φιλολογία (ΕΚΠΑ). Είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών με ειδίκευση: α. στην πολιτιστική πολιτική, διοίκηση και επικοινωνία (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και β. στη στρατηγική διαχείρισης κρίσεων. (ΕΚΠΑ)
Είναι μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς και του Eλληνικού Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου. Διατηρεί τη στήλη «Ζήτω η περιέργεια» στο Μαγικό κόσμο του παιδικού βιβλίου της εφημερίδας Kosvoice με βιβλιοπαρουσιάσεις παιδικών βιβλίων γνώσεων.
Άρθρα της σχετικά με το αρχαίο δράμα έχουν δημοσιευτεί στην περιοδική έκδοση του Κέντρου Δράματος και Θεάματος του Παντείου Πανεπιστημίου «Τόπος Επίκοινος».
Κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία της για παιδιά :
• «Κωνσταντίνος Κανάρης το όνομά μου», ( Καλέντης, 2020)
• «Μύθοι στο ρυθμό της Μουσικής», ( Καλέντης 2016), ¨
• «Το χρυσό Κλουβί» (Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, 2018)
• «To Πάσχα του Πασχάλη», (Τετράγωνο, 2010)
• «Πασχαλινή ιστορία αγάπης» », (Τετράγωνο, 2010)
• «Πάρτι γενεθλίων»( Εν Πλω, 2008),
• «O Mπλεψαράκης»( Εν Πλω, 2008),
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα βιβλία της και τις δραστηριότητες γύρω από αυτά στην ιστοσελίδα της www.andrikopouloumaria.gr