Συγγραφέας του βιβλίου Από την Κέρκυρα στην Αίγυπτο – Εκδόσεις Γραφή
Στα τέλη του 19ου αιώνα, τότε που αρκετοί Κερκυραίοι πήραν την απόφαση να μπουν στο καράβι για την Αίγυπτο προκειμένου να προσφέρουν ένα καλύτερο αύριο στα παιδιά τους, μας μεταφέρει η Μεταξία Φιλιππάτου. Το μυθιστόρημά της βασίζεται στην αληθινή ιστορία της προγιαγιάς της, που με «μια βαλίτσα όνειρα» και τα τέσσερα παιδιά της έστησαν την νέα τους ζωή στην ελληνική παροικία που εδραιωνόταν σταδιακά και ήταν η πολυπληθέστερη όλων των εποίκων. Βοηθοί τους σ’ αυτή την απόφαση τέσσερις Έλληνες που τους φιλοξένησαν και τους πρόσφεραν «μια θετή οικογενειακή ζωή». Στις μέρες μας η ελληνική παροικία της Αιγύπτου, όπως λέει στο Vivlio-life η συγγραφέας είναι «μία κοινότητα συρρικνωμένη, των 3.000 χιλιάδων περίπου ατόμων, οι γονείς των οποίων δεν παρασύρθηκαν από το κύμα φυγής του ’60. Έμειναν εκεί, εργάζονται και κρατούν το ελληνικό πνεύμα φιλίας και συνεργασίας με την Αίγυπτο ζωντανό».
- Πρωταγωνίστρια του νοσταλγικού μυθιστορήματός σας η προγιαγιά σας, Γιαννούλα. Δώστε μας κάποια στοιχεία για την προσωπικότητα που σας ενέπνευσε.
Από όσα έχω ακούσει από τη γιαγιά μου, που κι εκείνη ήταν μικρό παιδί τη συγκεκριμένη εποχή αλλά περισσότερο από τις προσλαμβάνουσες που έχουμε κυρίως οι γυναίκες της ηλικίας μου για την συγκεκριμένη περίοδο, επρόκειτο για μια γυναίκα γεμάτη αγάπη για τον συνάνθρωπο, με προτεραιότητα το αίσθημα ευθύνης απέναντι στα παιδιά της και στην κοινωνία ευρύτερα. Γυναίκα δυναμική κατά βάθος, ήταν μια ‘ήρεμη δύναμη’. Θυμάμαι μέχρι σήμερα, το εντυπωσιακό πορτραίτο της, σε περίοπτη θέση στο σαλόνι του μικρότερου γιου της, του ‘Γιωργάκη’, που δείχνει το σεβασμό που έτρεφαν για εκείνη τα παιδιά της: Μαυροφορεμένη μ’ ένα βλέμμα φευγαλέο, ανέκφραστο σχεδόν. Προφανώς, ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε βάσει φωτογραφίας από την εποχή των πρώτων χρόνων της χηρείας της. - Χήρα βρίσκεται με τα τέσσερα παιδιά της στην Αίγυπτο «για να ξεκινήσουν την ζωή τους από την αρχή…». Πού την άφησαν την ζωή τους στην Κέρκυρα και ποια ήταν η αρχή της νέας τους ζωής;
Μα πού αλλού; Σ’ ένα χωριό με εντελώς περιορισμένες δυνατότητες επιβίωσης εκείνη την εποχή, μιας οικογένειας χωρίς πατέρα. Και η αρχή; Άγνωστη, γεμάτη πρακτικά και υπαρξιακά ερωτήματα, αλλά πολλά υποσχόμενη, στην Αίγυπτο. - Το μακρινό ταξίδι στην Αίγυπτο έγινε «Με μια βαλίτσα όνειρα» όπως γράφετε στον υπότιτλό σας. Ας σκαλίσουμε αυτή τη βαλίτσα για να δούμε τα όνειρα της οικογένειας;
Πρώτα απ’ όλα, ένα ασφαλές, με περισσότερες ευκαιρίες ανάπτυξης περιβάλλον για τα τέσσερα παιδιά, ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να τα αποσπάσει από τη θλίψη του θανάτου και την απουσία του πατέρα. Ταυτόχρονα, ένα πεδίο δημιουργικής απασχόλησης, ώστε να μπορέσει και η ίδια να συνεχίσει τη ζωή της χωρίς τον αγαπημένο της Αναστάση. - «Δεν είναι ξενιτειά, σου λένε, η Αίγυπτος. Είναι μια μικρή Ελλάδα…». Λόγια της Γιαννούλας που τα τοποθετείτε στις 14 Ιουλίου 1885. Να μιλήσουμε λίγο γι’ αυτή την μικρή Ελλάδα;
Όντως, η ελληνική παροικία που εδραιωνόταν σταδιακά ήταν η πολυπληθέστερη όλων των εποίκων, καθώς η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο, ήταν οι πιο κοντινές προς την Αίγυπτο γεωγραφικά, όσο και από πλευράς προσβασιμότητας δια θαλάσσης (75,000 + προς τα τέλη του 19ου αιώνα). Και οι τρεις τάξεις των παροίκων (η ανώτερη όπως τραπεζικοί, βαμβακέμποροι και βιομήχανοι, η μεσαία όπως υπάλληλοι υψηλής βαθμίδας, γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί και επαγγελματίες διαφόρων κλάδων του εμπορίου, και οι φτωχότεροι όπως κατώτεροι υπάλληλοι, μικροί καταστηματάρχες, εργάτες στη δούλεψη των μεγάλων ευεργετών-βιομηχάνων κλπ.) ήταν όλες παρούσες και ακμαιότατες. - Έχει σημασία να γνωρίζουμε, βέβαια, τι άφησαν πίσω τους οι πρωταγωνιστές της ιστορίας σας και ποιο ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι του όμορφου νησιού του Ιονίου τη συγκεκριμένη περίοδο.
Δεν είμαι ούτε ιστορικός, ούτε κοινωνιολόγος για να γνωρίζω τις “ειδικές κοινωνικές συνθήκες” της εποχής στο όμορφο νησί του Ιουνίου. Γνωρίζω όμως, ότι επικρατούσε και εκεί, όπως περίπου συνέβαινε στην υπόλοιπη Ελλάδα, φτώχεια, μαρασμός και έλλειψη ελπίδας, κυρίως στα χωριά και τις μικρότερες πόλεις. - Γιάννης και Ελένη, Στέφανος και μπάρμπα-Θανάσης. «Τους φιλοξένησαν στην νέα τους πατρίδα και τους πρόσφεραν της ασφάλεια μιας θετής οικογενειακής ζωής». Πείτε μας τι περιλαμβάνει το επίθετο «θετή» που προσδιορίζει την νέα ζωή των ηρώων σας.
Οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν συγγενείς εξ’ αίματος, εξ ου και το “θετής οικογενειακής ζωής” που μπορεί να θεωρηθεί ότι αυξάνει την αξία και την προσφορά της, σε αντιπαράθεση με μια εξ’ αίματος οικογενειακή σχέση. - Το μυθιστόρημά σας βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, κάτι που προσθέτει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά την ανάγνωση. Πότε οι αφηγήσεις των ανθρώπων που βίωσαν όλα αυτά, έγιναν απόφαση να τα μοιραστείτε με τους αναγνώστες σας;
Πάντοτε θαύμαζα των αγώνα και την προσφορά των ανθρώπων της συγκεκριμένης εποχής αλλά δεν είχα το χρόνο λόγω των οικογενειακών και άλλων υποχρεώσεών μου συνδεδεμένων, ως ένα βαθμό, με τον ξεριζωμό της δικής μου γενιάς από την Αίγυπτο. Τώρα, ήρθε η στιγμή… - Πέρα από τις αφηγήσεις της γιαγιάς σας Αγγελικής –κόρης της Γιαννούλας είχατε κάποιο υλικό φερμένο από την Αίγυπτο που σας βοήθησε; Φωτογραφίες, ενθύμια, κάρτες ή κάποια αντικείμενα που κρύβουν την δική τους ιστορία;
Και βέβαια έχω, όχι πολλά όμως. Λόγω της μετοίκησης μας στην Ελλάδα χάθηκαν πολλά πράγματα κατά τη μεταφορά τους. Σίγουρα πάντως, δεν έπαιξαν κανένα σημαντικό ρόλο στην καταγραφή του οδοιπορικού της οικογένειας. - Από την έρευνα που κάνατε για τις ανάγκες της συγγραφής, είχατε στη διάθεσή σας στοιχεία για τον αριθμό των Κερκυραίων που αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αίγυπτο, στο τέλος του 19ου αιώνα;
Δεν ήταν προτεραιότητα μου να καταγράψω το γενικότερο μεταναστευτικό ρεύμα της εποχής, παρά μόνον αυτό των προγόνων μου. Μέσα από αυτή την καταγραφή ελπίζω ότι αναδεικνύεται ένα ευρύτερο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. - Γεννηθήκατε και εσείς στο Κάϊρο. Ποια εικόνα, ποια γεύση και ποια μυρωδιά από την πολύβουη πρωτεύουσα δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Άπειρες είναι οι συγκινήσεις από τη δεύτερη πατρίδα μου! Τα τοπικά της εδέσματα και η μυρωδιά των φρούτων και των λαχανικών, πολλά από αυτά που γινόντουσαν φρέσκοι χυμοί, η μυρωδιά του ιωδίου της ανοιχτής θάλασσας της Αλεξάνδρειας, ακόμα κι η μυρωδιά της υγρασίας της στα ντουλάπια… αλλά κι εκείνη η ενοχλητική για μερικούς βαριά μυρωδιά των μπαχαρικών και άλλων οσμών, όπως κάποιων ντόπιων καλλυντικών τυπικών της ανατολής. - Ελληνική παροικία Καΐρου τότε και σήμερα. Είστε ο κατάλληλος άνθρωπος να μας μιλήσετε γι’ αυτό το κεφάλαιο.
Τότε ακμάζουσα, πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της αποκεντρωμένης Ελλάδας με πολλά τυπογραφεία, εφημερίδες (η πρώτη το 1862), υψηλού επιπέδου σχολεία, με πολυάριθμες δωρεές των μεγάλων Ελλήνων ευεργετών που είχαν εγκατασταθεί στην Αίγυπτο, με πολλές κοινότητες (τουλάχιστον 22), σωματεία και μικρότερους συλλόγους. Μια κοινότητα εύσπλαχνη στην πλειονότητά της προς τους γηγενείς αλλά και προς το ελληνικό εργατικό δυναμικό, χωρίς όμως επίγνωση και ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας που μας φιλοξενούσε! Η ελληνική παροικία ξεχώριζε και εξακολουθεί να ξεχωρίζει απ’ όλες τις άλλες (Ιταλών, Γάλλων και Άγγλων) λόγω των αιώνιων δεσμών μας από την αρχαιότητα. Οι Αιγύπτιοι συνεχίζουν να μας θεωρούν πραγματικούς “αδελφούς”.
Στις μέρες μας πρόκειται για μία κοινότητα συρρικνωμένη, των 3.000 χιλιάδων περίπου ατόμων, οι γονείς των οποίων δεν παρασύρθηκαν από το κύμα φυγής του ’60. Έμειναν εκεί, εργάζονται και κρατούν το ελληνικό πνεύμα φιλίας και συνεργασίας με την Αίγυπτο ζωντανό.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Το μυθιστόρημα «Από την Κέρκυρα στην Αίγυπτο με μια βαλίτσα όνειρα» αναφέρεται στο μεταναστευτικό κύμα των Ελλήνων προς την Αίγυπτο στο τέλος του 19ου αιώνα. Φιλοδοξία της συγγραφέα είναι να προσθέσει ένα ακόμη πετραδάκι στην μεταναστευτική ιστορία του ελληνισμού. Το έργο είναι βασισμένο στην αληθινή ιστορία της προγιαγιάς της συγγραφέα, που ως χήρα με τέσσερα παιδιά από ένα χωριό της Κέρκυρας, αποφάσισε να εγκατασταθεί οικογενειακά στην Αίγυπτο. Στις σελίδες του βιβλίου ξετυλίγεται ο αγώνας μιας γυναίκας που είναι μάνα και πατέρας μαζί, με μοναδικά της εφόδια την αγάπη και το αίσθημα ευθύνης προς τα παιδιά της, αλλά συγχρόνως με ελπίδα για τη ζωή και τα απρόσμενά της.
Βιογραφικό
Η Μεταξούλα (Σούλα) Φιλιππάτου γεννήθηκε στο Κάιρο τον Νοέµβριο του 1944. Η σχολική της εκπαίδευση ολοκληρώθηκε στο St. Clare’s College στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου.
Στην Ελλάδα η οικογένεια εγκαταστάθηκε το 1962 στην Αθήνα όπου συνέχισε τις σπουδές της στην Αγγλική γλώσσα στο Βρετανικό Συμβούλιο. Αρχικά εργάστηκε σε ιδιωτικά σχολεία και αργότερα σε ελληνικές και ξένες εταιρίες, διδάσκοντας Αγγλικά σε ενηλίκους και επιβλέποντας μελέτες και προσφορές ιδιωτικών επιχειρήσεων προς την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Έχει ταξιδέψει, ιδιωτικά και επαγγελματικά σε πολλές χώρες της Ευρώπης, στον Καναδά και τις Η.Π.Α. Μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και Αραβικά.
Η πρώτη συγγραφική της προσπάθεια, το ‘Μάνα Αγαπημένο µου Παιδί!’ (© ‘Ανέµη’, η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, 2020, Μεταξούλα Φιλιππάτου, 2020) είναι αφιερωμένη στην αγαπημένη της μητέρα και τα παιδικά της χρόνια στην Αίγυπτο, ενώ το “Από την Κέρκυρα στην Αίγυπτο” ανατρέχει στην ιστορία των προγόνων της και την μετανάστευσή τους στην Αίγυπτο, σε αναζήτηση μιας ‘καλύτερης ζωής’ προς το τέλος του 19ου αιώνα.
Δραστηριοποιείται ενεργά στον Προσκοπισμό, όπου είναι ενταγμένη από τα παιδικά της χρόνια μέχρι σήμερα. Αγαπάει τη φύση, τα ταξίδια, τα βιβλία, τη δημιουργική γραφή και τη μετάφραση. Έχει δυο γιούς και είναι γιαγιά δύο χαριτωμένων αγοριών, 18 και 15 ετών.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.