1)”Αποσπερίτης” & 2)”Ανέσπερος”

Μαίρη Κόντζογλου
Εκδόσεις: Μεταίχμιο 2023

▪️ Ένα αστέρι γεννιέται, ο “Αποσπερίτης“.
▪️Ένα αστέρι που δεν δύει, ο “Ανέσπερος“.

◾Η Μαίρη Κόντζογλου έχει υποβάλλει τα διαπιστευτήριά της με τα δεκατρία προηγούμενα βιβλία της που έχουν αγαπηθεί από το ευρύ αναγνωστικό κοινό.
Έχει κατακτήσει την δική της λογοτεχνική ταυτότητα με το προσωπικό ύφος γραφής που διαθέτει ώστε τα κείμενά της να είναι αναγνωρίσιμα ακόμη κι όταν λείπουν οι ειδικές πληροφορίες.
Εμπνέεται κυρίως από ιστορικά γεγονότα, μικρά ή μεγάλα με την συγγραφική αξιοσύνη της να απογειώνεται όταν πλάθει τους ήρωές της, παρελθοντικούς αλλά και συγκαιρινούς.

Αυτή τη φορά με τη νέα της διλογία “Από ήλιο σε ήλιο” από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, μας μεταφέρει χρονικά έναν αιώνα πίσω στο “σιδερένιο νησί”, τη Σέριφο.
Το ερέθισμα για το νέο της μυθιστόρημα ήταν καλοκαιρινό καθώς από το “ρέλι” ενός καραβιού που την πήγαινε στη Σίφνο έριξε μια εκστατική ματιά στη βραχωμένη Σέριφο και “είδε τα σημάδια”.
Η ιστορία του νησιού, τα κοινωνικοηθογραφικά χαρακτηριστικά του και η αιματοβαμμένη απεργία των μεταλλωρύχων του 1916 έγιναν η νέα ερευνητική εμμονή της ώστε το επόμενο καλοκαίρι την βρήκε να συνδιαλέγεται με τον τόπο, τους ανθρώπους, την λαλιά και τις ιστορίες τους δια ζώσης.

Κοινωνικά ευαισθητοποιημένη η ίδια έθεσε κάτω από έναν “ευρυγώνιο” φακό ακριβείας την ιδιοσυστασία της σερφιώτικης οντότητας με θεματική κορύφωση την απεργία των μεταλλωρύχων και μας παρέδωσε για μια ακόμη φορά ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα.

Τον Αύγουστο του 2023 συμπληρώθηκαν 107 χρόνια από την “ματωμένη απεργία” που σημάδεψε το νησί και άνοιξε τον δρόμο για την αναγνώριση και μερική ικανοποίηση των δίκαιων αιτημάτων των μεταλλωρύχων για οκτάωρο και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας.

Αυτή η κοινωνική πραγματικότητα που “αγγίζει” και τους σημερινούς κατοίκους καθώς και οι αρχαίοι μύθοι που συνοδεύουν την μακραίωνη ιστορία του νησιού έγιναν το μελάνι στην πένα της Κόντζογλου ώστε να σκιαγραφήσει και να δώσει πνοή στους ξεχωριστούς χαρακτήρες, γήινους και μυθικούς και συγχρόνως να αναπλάσει – αντλώντας στοιχεία από την αστείρευτη πηγή λέξεων και εικόνων που η γόνιμη φαντασία της διαθέτει – το σκηνικό εποχής της επιλογής της.

<< Φθάνουν στην Σέριφο κάτεργα και βγαίνουν πολεμάρχοι, και τα κανδύλια τ’ αργυρά παίρνουν του Ταξιάρχη…>> του ΜΑΡΙΝΟΥ ΜΠΟΥΝΙΑΛΗ.

▪️Σωτήριον έτος 1885, όμως για τους κατοίκους του άγονου νησιού της Σερίφου δεν είναι σωτήριον καθώς μετά από ειδική συμφωνία με την εταιρεία του Λαυρίου καταφτάνει ο νέος υπεύθυνος εκμετάλλευσης των μεταλλείων Εμίλ Γκρόμαν, Πρώσσος στην καταγωγή, αποφασισμένος να διαφεντέψει το νησί με ψυχρό αίμα, να πλουτίσει με κάθε τρόπο και “να φέρει το μέλλον στα μέτρα του”.

Στην προσπάθειά του να ζωντανέψει τα κλειστά, ανενεργά μεταλλεία με το λιγότερο κόστος επισκευής – και με ό,τι σημαίνει αυτό για την ασφάλεια των εργατών – έχει σύμμαχο τον φιλόδοξο προσωπικό του διερμηνέα Δρακούλη και τα επόμενα χρόνια τον γιο του Γκέοργκ.

Με την υπόσχεση αμοιβόμενης εργασίας καταφέρνει να ιδιοποιηθεί τα άγονα, πλούσια όμως σε μετάλλευμα, κτήματα των καλόπιστων ντόπιων καθώς θέλει να αυξήσει την παραγωγή.

Οι καταπονημένοι από την άκαρπη γη και τον καιρό που είναι σπάνια σύμμαχός τους, οι κάτοικοι αποφασίζουν να αναμετρηθούν με τα υγρά, σκοτεινά λαγούμια ελπίζοντας σ’ ένα καλύτερο αύριο, την άλλη στιγμή όμως συνειδητοποιούν ότι παραπλανήθηκαν καθώς ποτέ δεν παίρνουν ολόκληρο μισθό με το πρόσχημα των κρατήσεων για διάφορους λόγους, δεν λαμβάνουν αποζημίωση για τα συχνά εργατικά ατυχήματα και φυσικά δεν υπάρχει πιθανότητα να λάβουν τα μερίσματα που τους είχαν υποσχεθεί.

Η ανάλγητη συμπεριφορά της εργοδοσίας προς τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους επιτείνει το γενικευμένο κλίμα της καταπίεσης και της αδικίας.

Ο πανόπτης αφηγητής ο οποίος έχει άποψη και χειρίζεται την πληροφόρηση, φροντίζει να ενημερώσει έγκαιρα τον αναγνώστη για τον ρόλο αφύπνισης και συσπείρωσης που θα παίξει ένας φλογερός κάτοικος του νησιού ο οποίος παλιννοστεί για συγκεκριμένο σκοπό και του οποίου η δράση ξεδιπλώνεται στο δεύτερο μέρος της διλογίας.
Ο λόγος για τον Σπέρα – υπαρκτό πρόσωπο – του οποίου το όνομα (ας μου επιτραπεί) κάνει έξυπνη παρήχηση με τους υπότιτλους των δύο τόμων της διλογίας.

Παράλληλα, ο έρωτας σε πείσμα όλων των αντιξοοτήτων καταφέρνει να ανθίσει σε καρδιές νεανικές αλλά και ώριμες, αντλώντας δύναμη από τις δυσκολίες και τα στερεότυπα που τον αντιμάχονται, έρωτας επιτρεπτός ή ανεπίτρεπτος, ευλογημένος ή αδιέξοδος.

Στο ταξίδι των βασικών ηρώων, συνταξιδιώτες είναι οι δευτερεύοντες ήρωες με ρόλο ρυθμιστικό στην εξέλιξη της ιστορίας, αληθινά πρόσωπα αλλά και μυθοπλαστικά, ώστε όλοι μαζί να αναδείξουν την αλήθεια της ρήσης “η δύναμις εν τη ενώσει” και καθένας ξεχωριστά να βοηθήσει με τον τρόπο του στον αγώνα της διεκδίκησης του δίκιου των μεταλλωρύχων.

Με εργαλείο την υπέροχη γλώσσα γραφής πού ελίσσεται αριστοτεχνικά από επίσημη όταν αφορά γενικές πληροφορίες των ορυχείων, σε ντοπιολαλιά που “μιλάει” τις σκέψεις και την καθημερινότητα των Σερφιωτών και με το υπαινικτικό χιούμορ που άλλοτε εκπορεύεται από παιγνιώδη διάθεση κι άλλοτε αποσυμφορεί την τραγικότητα των συμβάντων, η συγγραφέας δημιουργεί εικόνες άκρως ρεαλιστικές, τέτοιες ώστε ο αναγνώστης νιώθει την ανάσα των ηρώων που μιλούν και ενεργούν.

Υπάρχουν κι εδώ, ο ελεγχόμενος λυρισμός στην αποτύπωση των συναισθημάτων, οι καθηλωτικές περιγραφές του τόπου και των ορυχείων, οι στακάτοι, έξυπνοι διάλογοι ενσωματωμένοι στην αφήγηση, η επικέντρωση στη γυναικεία παρουσία -υποβαθμισμένη στην κοινωνία των ανδρών αλλά με την φλόγα της ελεύθερης ψυχής στα στήθια – και η άμεση απεύθυνση στον αναγνώστη, στοιχεία που εντοπίζει κάποιος σε όλα σχεδόν τα μυθιστορήματά της Κόντζογλου.

Οι υποσέλιδες επεξηγηματικές σημειώσεις παρακινούν σε αναζήτηση πρόσθετων ενημερωτικών στοιχείων, επιβεβαιώνοντας με αυτό τον τρόπο την αξιοπιστία των επί μέρους γεγονότων και την επιμορφωτική αξία του κειμένου.

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση της εξαιρετικής “διλογίας με τις χίλιες αποχρώσεις” (έτσι την προσέλαβα) που αποτελεί ύμνο στο νησί, στον έρωτα αλλά και στον ηρωικό αγώνα των Σερφιωτών για επιβίωση-ισότητα-δικαιοσύνη, έχω πολλούς λόγους να εκτιμώ ότι πρόκειται για ένα επιδραστικό έργο από τα σπουδαιότερα της συγγραφέως.

facebookShare on Facebook
TwitterTweet
FollowFollow us
PinterestSave