“Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ”
“El infinito en un junco” (τίτλος πρωτοτύπου)
La invención de los libros en el mundo antiguo”
Irene Vallejo Moreu
IRENE VALLEJO
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Μετάφραση Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη
“Διαβάζω σημαίνει ακούω μουσική σε λέξεις“, δηλώνει η Irene Vallejo και εκδηλώνει με κάθε τρόπο τη λατρεία της για το βιβλίο, την κλασική λογοτεχνία και τους αρχαίους τραγικούς. Με κλασικές σπουδές στη Φιλολογία, κρατάει γερά τη γραφίδα της με σταθερότητα και αυτοπεποίθηση και γράφει μία επιστημονική πραγματεία με ιστορικό υπόβαθρο τη δημιουργία της γραφής και την εξελικτική της πορεία στο βιβλίο.
Ξεφεύγει αναμφίβολα από τα στενά πλαίσια του δοκιμίου, και με έναν ανάλαφρο άμεσο λόγο, άκρως γοητευτικό, μεταγγίζει στον αναγνώστη γνώσεις που αναδύουν αρώματα περιπέτειας με έντονο το ενδιαφέρον, γόνιμη την περιέργεια και την ένταση για μάθηση. Το έργο έχει διακριθεί με βραβεία από τις πρώτες μέρες κυκλοφορίας του και μεταφράζεται ήδη σε πάνω από 30 χώρες.
Με μία αφηγηματική δεινότητα και έχοντας αντλήσει πληροφορίες από έναν απίστευτο όγκο βιβλιογραφίας, η συγγραφέας καταθέτει γνώσεις και τις μεταλαμπαδεύει στον αναγνώστη δίνοντάς του τη “σκυτάλη” της αποκτηθείσας μάθησης να την παραδώσει με τη σειρά του στον επόμενο αναγνώστη και εκείνος στον επόμενο… στον επόμενο… Συγγράφει ένα βιβλίο, μία παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, ένα έργο με μία δυναμική που διευρύνει τους ορίζοντες με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό να είναι το ορόσημο.
Με μία γλώσσα απλή και κατανοητή και ύφος με στοιχεία χιούμορ, περιγράφει την εξέλιξη του γραπτού λόγου, τη δημιουργία της λογοτεχνίας από την ποίηση στον πεζό λόγο, αναφερόμενη σε όλους τους Μεγάλους που διαμόρφωσαν πνευματικά τον κόσμο στους αιώνες. Σταδιακά παρεμβάλλει βιώματα από την σχολική της ηλικία και τις μεταγενέστερες προσωπικές της εμπειρίες με τον χαρακτήρα της γραφής της σε πλήρη αμεσότητα με τον αναγνώστη. Παραλληλίζει γεγονότα και καταστάσεις της κάθε εποχής με γνωστά ονόματα της τέχνης, πρόσφατες κινηματογραφικές ταινίες, λογοτεχνικά έργα και μουσικές. Μία αξιοπρόσεκτη πρωτοτυπία!
Ο τίτλος του βιβλίου της Irene Vallejo,”ΠΑΠΥΡΟΣ“, αναφέρεται ευθέως στο πασίγνωστο, υπέροχο αυτό φυτό που φύεται στις υγρές όχθες του θεϊκού Νείλου Ποταμού και δίνει την οργανική πρώτη ύλη, η οποία με την κατάλληλη επεξεργασία έγινε η γραφική ύλη, η οποία συνετέλεσε στην διάδοση κάθε είδους πληροφορίας με τον εύκολο τρόπο μεταφοράς της. Από την τρίτη χιλιετία π.Χ., οι Αιγύπτιοι ανακαλύπτουν ότι μπορούν να κατεργαστούν λωρίδες από τα φύλλα του εσωτερικού του κορμού του φυτού, επάνω στα οποία μπορούν να αποτυπώσουν μηνύματα, ποιήματα και ιστορίες και από την πρώτη χιλιετία διαδίδουν την εφεύρεσή τους. Συντελείται η πρωτόγονη παγκοσμιοποίηση που ονομάζεται ελληνιστικός κόσμος με την άνθηση της λογοτεχνίας.
Η μεταφορά σε πηλό γραπτών μηνυμάτων προηγείται του παπύρου στη περιοχή της Μεσοποταμίας, όπου ο πηλός είναι άφθονος. Οι Σουμέριοι χαράζουν σύμβολα, μορφές και ζωγραφιές, ψήνουν τον πηλό και η διατήρησή του είναι πλέον γεγονός. Η καταγραφή σχημάτων σε πέτρα, ξύλο, μέταλλο και ελεφαντόδοντο αποτελεί το πρώτο γραφικό υλικό, αλλά ο πάπυρος της Αιγύπτου, με την καινοτομία του μεγαλύτερου χώρου γραφής και εύκολης μεταφοράς, ξεχώριζε πάντα. Είχε να ανταγωνιστεί κάποια στιγμή μόνο το αντίπαλο δέος της Αλεξανδρείας, την Πέργαμο, με την επιτυχία της τελειοποίησης της γραφής σε δέρμα ζώου, της γνωστής “περγαμηνής”, που παραπέμπει στο σημερινό τατουάζ.
Η εφεύρεση του αλφάβητου γκρεμίζει παλιούς τοίχους και ανοίγει νέες πόρτες παγκόσμια με ένα αχανές φυτώριο λέξεων στο μέλλον. Η πρώτη Φοινικική γραφή το 1000 π.Χ. και η καταγωγή του ονόματος του βιβλίου είναι μερικές από τις πολλές πληροφορίες που αποκτά ο αναγνώστης από το αξιόλογο αυτό βιβλίο. Γιατί δεν είναι ένα απλό βιβλίο. Είναι ένα ρηξικέλευθο έργο που το αποτελούν ομόκεντροι κύκλοι, κάθε ένας από τους οποίους περικλείει θέματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη της λογοτεχνίας και των επαγγελμάτων που δημιουργούνται με την πάροδο του χρόνου.
Ο Σωκράτης, γνωστός λάτρης του προφορικού λόγου, είναι πολέμιος της γραφής και της γραπτής αποστήθισης. Το αντίθετο πράττει ο μαθητής του ο Αριστοκλής, που δεν είναι άλλος από τον πασίγνωστο με το παρωνύμιο “Πλάτων”. Ο Αριστοτέλης όμως εγκαταλείπει τη προφορικότητα και συγκεντρώνει μία πλούσια συλλογή βιβλίων που θα εμπνεύσει την ιδέα της ίδρυσης της Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας.
Η φήμη της εμβληματικής Βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας προσδίδει μία αίγλη στην Αίγυπτο που ξεπερνά τον τόπο και χρόνο με τους ρόλους παπύρου με τα αυθεντικά χειρόγραφα κείμενα να κοσμούν τις αίθουσες της και να υπερβαίνουν σε αξία τον πραγματικό πλούτο. Ο πνευματικός αυτός πλούτος της Βιβλιοθήκης συγκεντρώνει την οικουμενικότητα και γίνεται ένας φιλόξενος χώρος ετερόκλητων λαών και διαφορετικών γλωσσών καταργώντας τα περιορισμένα σύνορα.
Η ιστορία της λογοτεχνίας ξεκινά περίπου 1500 χρόνια πριν τον Όμηρο. Η Ιλιάδα, όμως, και η Οδύσσεια είναι μαζί το κατ’ εξοχήν λογοτεχνικό αρχέτυπο που γνώριζε ο πνευματικός κόσμος πριν ακόμα την διάδοση της γραφής. Όταν τα λόγια ήταν ακόμα φτερωτά, “έπεα πτερόεντα” κατά τον Όμηρο. Στην αναφορά των μεγάλων μορφών ανά χρονική περιόδο, δεν παραβλέπονται τα ονόματα της ποιήτριας Σαπφούς και της φιλοσόφου Υπατίας. Το ξεκίνημα της Ρωμαϊκής Λογοτεχνίας γίνεται το 240 π.Χ. με τους ισχυρούς της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας να έχουν το προνόμιο και την πρόσβαση στο βιβλίο αναγνωρίζοντας τη μεγάλη αξία του. Παρά το γεγονός ότι οι Ρωμαίοι διακρίνονται περισσότερο για τη πολεμική τους δεινότητα, αποδέχονται την ανωτερότητα του Ελληνικού πολιτισμού.
“Η Ελλάδα το επινοεί και η Ρώμη το θέλει“.
Τα “αρχεία” που κοσμούν τις παλιές δημόσιες βιβλιοθήκες και ο τρόπος ταξινόμησης τους βρίσκονται σε μία άμεση συνάφεια με το σημερινό διαδίκτυο. Με τον ίδιο τρόπο ο αναγνώστης ξεκινά πάντα ένα ταξίδι μακριά από τον πραγματικό του κόσμο, με την πλευρική κίνηση των ματιών του να διατρέχει με το βλέμμα γράμματα και σειρές που έχουν νόημα, αλλά καμία σχέση με τον κόσμο που τον περιβάλλει. Το ορθογώνιο σχήμα του κειμένου επικρατεί ως το κατάλληλο να “αγκαλιάζει” ήρεμα την ακτίνα του βλέμματος. Το πάθος του συλλέκτη βιβλίων μοιάζει με εκείνο του ταξιδευτή. Κάθε βιβλίο γίνεται το διαβατήριο για άλλο τόπο και η ανάγνωση γίνεται πυξίδα που δείχνει τον δρόμο στο άγνωστο που θέλει ο αναγνώστης να κατακτήσει.
Η εφεύρεση του βιβλίου είναι ένας θρίαμβος της ανθρωπότητας, σύμμαχος της προόδου, ενάντια στη λήθη. Ο αναγνώστης ανταποκρίνεται στο ερέθισμα της ανάγνωσης του βιβλίου, η ιστορία του οποίου υπογράφεται περίτεχνα από την Irene Vallejo και με την εξαιρετική μετάφραση της Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη.
No comments!
There are no comments yet, but you can be first to comment this article.