Γράφει: Ο Κώστας Τραχανάς

Στις τελευταίες δεκαετίες επικρατεί μεταξύ των ειδικών στις πλανητικές, βιολογικές, οικολογικές και κλιματικές επιστήμες έντονη ανησυχία για την κλιματική αλλαγή και τις οικολογικές καταστροφές που ήδη παρατηρούνται και οφείλονται στην αλόγιστη εκμετάλλευση του πλανήτη από τον άνθρωπο. Εκμετάλλευση που ανατρέπει τις ισορροπίες του πλανητικού συστήματος Γη και θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση αναρίθμητων ζωικών και φυτικών ειδών που ζουν στη στεριά και τις θάλασσες.
Γι΄ αυτό ένας μεγάλος αριθμός κορυφαίων ειδικών επιστημόνων θεωρεί βάσιμο και επαρκώς τεκμηριωμένο το καταστροφικό σενάριο ότι ο πλανήτης Γη έχει πλέον εισέλθει σε μια νέα γεωλογική εποχή, η οποία από καιρό περιγράφεται ως «Ανθρωπόκαινος».


Η φημισμένη νορβηγίδα συγγραφέας Μάγια Λούντε έγινε γνωστή σε όλη την Ευρώπη το 2015 όταν της απονεμήθηκε το Βραβείο Βιβλιοπωλών και το Βραβείο Fabel για το μυθιστόρημα «Η ιστορία των μελισσών», το οποίο έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες. Το βιβλίο αυτό αποτελεί το πρώτο μυθιστόρημα που αποτελεί την «Τετραλογία του περιβάλλοντος», μια σειρά βιβλίων που η βασική τους θεματολογία σχετίζεται με το περιβάλλον και τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση (έχουν μεσολαβήσει «Η ιστορία των αλόγων», «Η ιστορία του νερού») και κλείνει με το πιο πρόσφατο, του έτους 2022, την «Ιστορία των δέντρων».


Η τετραλογία αυτή των βιβλίων ασχολείται με δύο ερωτήματα. Τι ήταν αυτό που έκανε τους ανθρώπους να μεταμορφώσουν τελείως τον πλανήτη; Ποια χαρακτηριστικά που έχουν δηλαδή ως είδος έπαιξαν ρόλο σε αυτό που έχει συμβεί; Το δεύτερο ερώτημα είναι αν υπάρχει μέσα μας ό,τι χρειάζεται προκειμένου να διορθώσουμε όλη τη ζημιά που έχουμε κάνει ή αν έχουμε καταδικαστεί σε καταστροφή επειδή είμαστε πολύ κοντόφθαλμοι και εγωιστές για να αναλάβουμε δράση.
Τείνουμε να ξεχνάμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας εδώ, ότι χωρίς τα άλλα πλάσματα δεν θα επιβιώναμε ούτε εμείς. Έχουμε την ευθύνη της επιβίωσής τους, όχι μόνο επειδή είμαστε το κυρίαρχο είδος και πρέπει να τα προστατεύσουμε αλλά και γιατί τα χρειαζόμαστε…
Με τον μαζικό αφανισμό που εξελίσσεται στη λεγόμενη ανθρωπόκαινο εποχή, εξαλείφοντας εκατομμύρια είδη ζώων, φυτών και εντόμων ως αποτέλεσμα της βιομηχανοποίησης της γεωργίας, της αποψίλωσης των δασών, της μόλυνσης των οικοσυστημάτων, της κλιματικής κρίσης, συμβαδίζει και μια συστηματική επιστημονική προσπάθεια συγκέντρωσης και διασφάλισης σπόρων, κυττάρων, ωαρίων και δεδομένων που θα επέτρεπαν τη συνέχεια της ζωής σε περίπτωση παγκόσμιας καταστροφής. Το back up του πλανήτη αποθηκεύεται σε κιβωτούς διάσπαρτες ανά τον κόσμο.
Η ιδέα για τη δημιουργία μιας τράπεζας προστασίας του φυσικού αναπαραγωγικού υλικού ανήκει στον διακεκριμένο ρώσο γεωπόνο και γενετιστή Νικολάι Βάνιλοφ, ο οποίος τη δεκαετία του 1920, έπειτα από εκτεταμένες εξερευνητικές αποστολές σε διάφορες ηπείρους, συγκέντρωσε στο Λένινγκραντ τη μεγαλύτερη συλλογή σπόρων της εποχής του.


Στη Γη έχει επέλθει η μεγάλη Καταστροφή. Δεν υπάρχουν φυτά, δάση, ζώα, πουλιά, έντομα. Υπάρχει πείνα, λοιμός, επιδημίες, θάνατοι.
Βρισκόμαστε στη Νορβηγία του 2110 σε ένα απομακρυσμένο νησί, κοντά στον Βόρειο Πόλο. Κεντρικό ρόλο στο βιβλίο «Η ιστορία των δέντρων» παίζει η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων (το θησαυροφυλάκιο των σπόρων) που έχει χτιστεί στη νορβηγική νήσο Σπιτσμπέργκεν στο Αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, ένας φουτουριστικός όγκος από τσιμέντο εγκατεστημένος σε τοπίο παγετώνων, με στόχο τη διαφύλαξη δειγμάτων σπόρων από τα κυριότερα καλλιεργούμενα είδη. Η επιλογή του χώρου είναι ιδανική για ένα τέτοιο φυλάκιο: ξηρό περιβάλλον, χαμηλών θερμοκρασιών, γεωλογικά σταθερό, απομακρυσμένο από αστικά κέντρα.
Η γιαγιά Λουίζ είναι η φύλακας των σπόρων, που βρίσκονται στο θησαυροφυλάκιο σπόρων στο Σπιτσμπέργκεν, μια κιβωτός με σπόρους μέσα σε σήραγγες στα παγωμένα βουνά του Βόρειου Πόλου. Στα σπηλαιώδη υπόγειά του θησαυροφυλακίου στους -20 βαθμούς Κελσίου, φυλάσσονται δισεκατομμύρια σπόροι, που αντιπροσωπεύουν 5.000 από τα απολύτως απαραίτητα βρώσιμα είδη, όπως δημητριακά, φασόλια και χιλιάδες ποικιλίες σίτου και ρυζιού.
Η Λουίζ έχει χάσει κάθε ελπίδα για την φύση, έως ότου να καταλάβει πως κρατώντας έναν τόσο μικρό σπόρο, μπορεί να δημιουργήσει ολόκληρο δάσος. Κανονικό δάσος. Αυτή την αισιοδοξία μεταφέρει και στα εγγόνια της.


Οι κάτοικοι του Σβάλμπαρντ πεθαίνουν από μια άγνωστη ασθένεια. Θα επιζήσουν μόνο η γιαγιά Λουίζ και τα τρία εγγόνια της ο Τόμι, ο Χένρι και ο Χίλμαρ, όπως και οι δύο αδελφές η Ρούνα και η Ράκελ. Λίγο πριν πεθάνει η Λουίζ ζητά από τον δεκαοχτάχρονο Τόμι να διαφυλάξει τους σπόρους με κάθε τρόπο.
Την ίδια εποχή, το 2110 στην Κίνα ζει η Τάο που λοιμοκτονεί, όπως ολόκληρη η ανθρωπότητα σε μια έρημη και εξαντλημένη φύση. Μια μέρα, όμως, η κυβέρνηση της ζητάει να ηγηθεί μιας αποστολής με σκοπό να πάρει αυτούς τους σπόρους από το θησαυροφυλάκιο του Σπιτσμπέργκεν.
Τι θα κάνει ο Τόμι θα δώσει του σπόρους;
Θα θέσουμε την φύση ως προτεραιότητα;
Αξίζει να είμαστε οι κύριοι της φύσης;
Άραγε είμαστε και εμείς είδος υπό εξαφάνιση;
Πώς ο άνθρωπος άλλαξε τα πάντα;


Κανένας άλλος παρά μόνο ο άνθρωπος μπορεί να σώσει τη Φύση. Κανένας άλλος!
Ένα βιβλίο για τη δύναμη της μυθοπλασίας, για τις οικογενειακές σχέσεις, για τις πολυσύνθετες ανθρώπινες σχέσεις και δεσμούς, για τη μαγεία της φύσης και για τη σχέση μας με τη φύση.
Διαβάστε το.


Η Μάγια Λούντε γεννήθηκε το 1975 στο Όσλο. Είναι συγγραφέας και σεναριογράφος. Το 2015 της απονεμήθηκε το Βραβείο Βιβλιοπωλών και το Βραβείο Fabel για το μυθιστόρημα Ιστορία των μελισσών, το οποίο έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες. Η Λούντε σπούδασε ΜΜΕ και έκανε Master στο Πανεπιστήμιο του Όσλο. Έχει γράψει επίσης παιδικά βιβλία, όπως το χριστουγεννιάτικο «Το πνεύμα του χιονιού» και το ανοιξιάτικο «Η Φύλακας του Ήλιου». «Η Ιστορία των αλόγων» είναι το τρίτο βιβλίο της «Τετραλογίας του Περιβάλλοντος», μετά την «Ιστορία των μελισσών» και την « Ιστορία του νερού». Τα μυθιστορήματα αυτής της σειράς έχουν κερδίσει τους αναγνώστες διεθνώς, με πωλήσεις πάνω από δυόμισι εκατομμύρια αντίτυπα, τοποθετώντας τη συγγραφέα σε διακριτή θέση στην παγκόσμια λογοτεχνική σκηνή.